Vang Ý

Bản đồ các vùng trồng nho Ý

Rượu vang Ý được sản xuất ở mọi vùng của Ý. Ý là nhà sản xuất rượu vang lớn nhất thế giới, với diện tích trồng nho là 702.000 ha và đóng góp trung bình hàng năm 48,3 triệu lít rượu vang trong giai đoạn 2013–2017. Năm 2018, Ý chiếm 19% sản lượng toàn cầu, lớn hơn Pháp (17%) và Tây Ban Nha (15%). Rượu vang Ý vừa được xuất khẩu khắp thế giới vừa được người dân Ý ưa chuộng trong nước, những người tiêu thụ trung bình 42 lít trên đầu người, đứng thứ 5 về lượng tiêu thụ rượu vang trên thế giới.

Người Etruscans và những người định cư Hy Lạp đã sản xuất rượu vang ở Ý trước khi người La Mã trồng vườn nho của riêng họ vào thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên. Người La Mã đã tăng đáng kể diện tích trồng nho của Ý bằng cách sử dụng các phương pháp trồng nho và sản xuất rượu hiệu quả, đồng thời đi tiên phong trong các kỹ thuật sản xuất và bảo quản quy mô lớn như đóng thùng và đóng chai. 

Lịch sử rượu vang Ý

Cây nho được trồng từ giống nho Vitis vinifera hoang dã trong nhiều thiên niên kỷ ở Ý. Trước đây người ta tin rằng nghề trồng nho đã được du nhập vào Sicily và miền nam nước Ý bởi người Mycenaeans (Người Hy Lạp Mycenaean là giai đoạn cuối cùng của thời đại đồ đồng ở Hy Lạp cổ đại, kéo dài khoảng thời gian từ khoảng năm 1750 đến năm 1050 trước Công nguyên), vì truyền thống sản xuất rượu vang đã được hình thành ở Ý vào thời điểm những người thực dân Hy Lạp đầu tiên đến bờ biển của Ý vào khoảng 800 năm trước Công nguyên. 

Khung cảnh vườn nho điển hình của Ý, với những cây nho mọc xen kẽ với những cây ô liu. (Bản quyền: Peter Forster)

Tuy nhiên, những khám phá khảo cổ học ở Monte Kronio, Sicily vào năm 2017 cho thấy rằng nghề trồng nho ở Sicily đã phát triển mạnh mẽ ít nhất vào khoảng 4000 năm trước Công nguyên - sớm hơn khoảng 3.000 năm so với người ta nghĩ trước đây. 

Dưới thời La Mã cổ đại, các đồn điền do nô lệ quản lý mọc lên ở nhiều vùng ven biển của Ý và lan rộng đến mức vào năm 92 sau Công nguyên, hoàng đế Domitian buộc phải phá hủy một số lượng lớn các vườn nho để giải phóng đất đai màu mỡ cho sản xuất lương thực, thực phẩm.

Trong thời gian này, việc trồng nho bên ngoài nước Ý bị cấm theo luật La Mã. Xuất khẩu đến các tỉnh đã được đáp lại để đổi lấy nhiều nô lệ hơn, đặc biệt là từ Gaul. Gaul là một khu vực của Tây Âu được mô tả lần đầu tiên bởi người La Mã, là nơi sinh sống của các bộ lạc Celtic và Aquitani, bao gồm Pháp, Bỉ, Luxembourg ngày nay, phần lớn diện tích Thụy Sĩ, một phần của Bắc Ý và Đức ở phía tây sông Rhine.

Khi luật về trồng nho được nới lỏng, những vườn nho rộng lớn bắt đầu phát triển ở phần còn lại của châu Âu, đặc biệt là Gaul (Pháp ngày nay) và Hispania. Điều này trùng hợp với việc trồng các loại cây nho mới, chẳng hạn như biturica, tổ tiên của Cabernets. Những vườn nho này trở nên thành công đến nỗi cuối cùng Ý đã trở thành một trung tâm nhập khẩu rượu vang của các vùng.

Tùy thuộc vào phong cách cổ điển, Ý hiện đại là nước sản xuất rượu vang lớn nhất hoặc lớn thứ hai thế giới. Năm 2021 Ý đứng đầu về sản xuất rượu vang với 44.5 triệu lít, theo sau là Tây Ban Nha 35 triệu lít và Pháp 34.2 triệu lít.

Hệ thống tên gọi rượu vang Ý

Năm 1963, hệ thống phân loại rượu vang chính thức đầu tiên của Ý đã được đưa ra. Kể từ đó, một số sửa đổi và bổ sung luật đã được thực hiện, bao gồm một sửa đổi lớn vào năm 1992. Lần sửa đổi cuối cùng, xảy ra vào năm 2010, đã thiết lập bốn loại cơ bản phù hợp với các quy định mới nhất về rượu của Liên minh Châu Âu (2008–09). Các danh mục, từ cấp dưới lên cấp cao nhất, là:

• Vini (Rượu - được gọi không chính thức là 'rượu vang chung'): Rượu vang có thể được sản xuất ở bất cứ đâu trên lãnh thổ của EU, nhãn không có chỉ dẫn về nguồn gốc địa lý của giống nho được sử dụng hoặc loại nho cổ điển. (Nhãn chỉ báo cáo màu sắc của rượu.)
• Vini Varietali (Varietal Wines): Rượu vang thông thường được làm chủ yếu (ít nhất 85%) từ một loại nho 'quốc tế' được ủy quyền (Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Chardonnay, Merlot, Sauvignon Blanc, Syrah) hoặc hoàn toàn từ hai loại hoặc nhiều trong số chúng, có thể được ghi trên nhãn. (Thay vào đó, việc cấm chỉ ra nguồn gốc địa lý vẫn được duy trì. Những loại rượu này có thể được sản xuất ở bất cứ đâu trên lãnh thổ của EU.)
• Vini IGP (Rượu có Chỉ dẫn Địa lý được Bảo vệ, cũng được thực hiện theo truyền thống ở Ý với tên gọi IGT - Chỉ dẫn Địa lý Điển hình): Rượu vang được sản xuất tại một vùng lãnh thổ cụ thể ở Ý và tuân theo một loạt các quy định cụ thể và chính xác về giống được phép, thực hành trồng trọt và làm vi khuẩn, cảm quan và hóa chất - Đặc điểm vật lý, hướng dẫn ghi nhãn...Vào năm 2016 tồn tại 118 IGP / IGTs.
• Vini DOP (Rượu có chỉ định xuất xứ được bảo hộ): Danh mục này bao gồm hai tiểu loại: Vini DOC (Chỉ định xuất xứ có kiểm soát) và Vini DOCG (Chỉ định xuất xứ được kiểm soát và đảm bảo). Rượu vang DOC phải là rượu vang IGP ít nhất 5 năm. Họ cũng phải tuân theo các quy định sản xuất nghiêm ngặt hơn rượu IGP. Rượu DOC có thể được thăng cấp lên DOCG nếu nó đã là DOC ít nhất 10 năm. Ngoài việc đáp ứng các yêu cầu cần thiết đối với rượu vang DOC, rượu vang DOCG phải vượt qua các phân tích nghiêm ngặt hơn trước khi thương mại hóa, bao gồm cả việc nếm thử bởi một ủy ban được chỉ định cụ thể. Rượu vang DOCG cũng phải chứng tỏ sự thành công vượt trội về mặt thương mại. Năm 2016 tồn tại 332 DOC và 73 DOCG.

Nhãn DOC và DOCG trên hai chai rượu vang Ý

Các khu vực trồng nho chính của Ý

Tây bắc Ý
Tây Bắc Ý bao gồm các vùng Piedmont, Lombardy, Liguria và Thung lũng Aosta. Đối với các nhà sưu tập rượu vang, khu vực này nổi tiếng nhất với loại rượu vang đỏ Nebbiolo có lượng tannin cao, mạnh mẽ, có thể tồn tại trong nhiều thập kỷ trước khi đạt đến đỉnh cao. Đối với những người uống hàng ngày, bạn sẽ tìm thấy rất nhiều vang đỏ và vang trắng thanh lịch, mùi khoáng chất, kết hợp tuyệt vời với các món ăn Ý.

Đông bắc Ý
Đông Bắc Ý bao gồm các vùng Veneto, Trentino-Alto Adige, Friuli-Venezia Giulia và Emilia Romagna. Tại đây, bạn sẽ tìm thấy Prosecco, Lambrusco, Pinot Grigio ngon nhất của Ý và các loại rượu vang đỏ được đánh giá cao của Valpolicella. Ngoài ra, còn có rất nhiều khám phá về rượu vang thú vị được tạo ra từ các giống bí truyền cũng như các loại nho phổ biến của Pháp như Merlot và Sauvignon Blanc.

Trung Ý
Miền Trung nước Ý bao gồm các vùng Tuscany, Le Marche, Umbria, Abruzzo và một phần của Lazio. Đây là vùng đất của rượu vang đỏ. Tìm hiểu về khu vực có thể là một thách thức vì những cái tên khó hiểu. Ví dụ, Vino Nobile di Montepulciano được làm bằng Sangiovese, không phải Montepulciano!

Nam Ý / Quần đảo
Chúng ta có thể hình dung Tuscany là nơi đầu tiên cho rượu vang Ý nhưng sự thật là đảo Sicily và vùng Puglia là hai vùng sản xuất rượu vang lớn nhất của Ý. Nho đỏ phát triển tốt trong khí hậu nóng và tạo ra rượu vang có hương vị đậm đà và có độ cồn cao. Nho trắng thường được dành cho các loại rượu tráng miệng phong phú. 

Các loại nho chính trồng ở Ý

Các giống nho làm rượu vang trắng:

• Arneis
• Catarratto
• Fiano
• Friulano
• Garganega
• Greco di Tufo
• Malvasia bianca
• Moscato blanc
• Nuragus
• Passerina
• Pecorino
• Pigato
• Pinot grigio
• Ribolla Gialla
• Trebbiano
• Verdicchio o Trebbiano di Lugana
• Vermentino

Các giống nho làm rượu vang trắng quan trọng khác gồm Carricante, Coda de Volpe, Cortese, Falanghina, Grechetto, Grillo, Inzolia, Picolit, Traminer, Verduzzo, và Vernaccia.

Các giống không bản địa bao gồm Chardonnay, Gewürztraminer (đôi khi gọi là traminer aromatico), Petite Arvine, Riesling, Sauvignon blanc, và các loại khác.

Các vườn nho quanh thị trấn Barolo, Piedmont.

Các giống nho làm rượu vang đỏ:

• Aglianico
• Barbera
• Corvina
• Dolcetto
• Malvasia nera
• Montepulciano
• Nebbiolo
• Negroamaro
• Nero d'Avola
• Primitivo
• Sagrantino
• Sangiovese

Các loại nho làm vang đỏ chính khác: Cannonau, Ciliegiolo, Gaglioppo, Lagrein, Lambrusco, Monica, Nerello Mascalese, Pignolo, Refosco, Schiava, Schioppettino, Teroldego, và Uva di Troia.

Các giống nho "quốc tế" khác như Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Merlot, và Syrah cũng được trồng nhiều ở Ý.

Vườn nho Sangiovese ở Val d'Orcia, Monte Amiata.

Nguồn thông tin: Theo Winefolly và Wikipedia